Câu chuyện về món canh môn

<br /> <div style="text-align: justify;"> <b style="color: #37404e; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;">           Có lẽ mỗi người con của bản mường Nghệ An đều không thể không biết đến món canh môn. Bởi nó dân dã, chất phác nhưng theo nó nhiều đời nay là cả những câu chuyện cổ tích về tình người, nhân cách sống, về ước mong thoát khỏi nghèo đói vươn tới một cuộc sống tốt đẹp. Nó đích thực là món ăn dân dã, dân dã và dân dã không thể dân dã hơn của những người làm ruộng.</b></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAPu7E6pd5t9W9kOFXP7FHPBvHEmFMwPe0KwshaN817Rtj4RHbo8ju0j4LeT8nB8pC2t2pvTf-gpFFWq9K-Bi5CgD_t2RV8WNevWnNm9Zg4TGLgfv2vFIoCqqJJrGpEvgnwN92hlZisQFc/s1600/Cau+chuyen+canh+mon.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiAPu7E6pd5t9W9kOFXP7FHPBvHEmFMwPe0KwshaN817Rtj4RHbo8ju0j4LeT8nB8pC2t2pvTf-gpFFWq9K-Bi5CgD_t2RV8WNevWnNm9Zg4TGLgfv2vFIoCqqJJrGpEvgnwN92hlZisQFc/s1600/Cau+chuyen+canh+mon.jpg" width="240" /></a></div> <div style="text-align: center;"> <b><i><span style="font-size: x-small;">Anh Lô Minh Điệp - Một người con ưu tú của đồng bào Thái Quế Phong - Rất thích món canh môn</span></i></b></div> <div style="text-align: justify;"> <b style="color: #37404e; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;"><br /></b></div> <div style="text-align: justify;"> <b style="color: #37404e; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;"><br /></b></div> <span style="background-color: white; color: #37404e; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;"><div style="text-align: justify;"> Món ăn <span class="text_exposed_show" style="display: inline;">được làm từ thứ nguyên liệu chính là cây môn. Loại nguyên liệu mà người thái tay mương cũng thường để dành cho con sâu cám ăn (lợn). Tự nhiên, môn cũng có hai loại được gọi là môn ngứa và môn ngọt. Mà môn ngứa mấy nó cũng có vị ngọt, môn ngọt mấy nghĩ lại nó cũng có vị ngứa, nó được hầm cùng da trâu hoặc bò, và vèo (lòng non của trâu bò để khô có vị đắng), khi bắc xuống có trộn thêm một vài loại rau thơm. Nấu đơn giản chỉ là vậy, nhưng tại sao nó lại lắm chuyện thế ? nó đi vào cổ tích, tục ngữ, đời thường của người thái.</span></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhksDJSI0IH998ZsLcSXqx_qdc5jLvaxfYuzh4oH7FO0EMAGClWmhKtSOojUd0tG1RbwU2LaN68Foe4eKwC1XDv2SKNifB6F2WA96Bohi-LBjcGBKpp5AXtQNWj_JyqzkaoX_S0zMfFnrfb/s1600/1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhksDJSI0IH998ZsLcSXqx_qdc5jLvaxfYuzh4oH7FO0EMAGClWmhKtSOojUd0tG1RbwU2LaN68Foe4eKwC1XDv2SKNifB6F2WA96Bohi-LBjcGBKpp5AXtQNWj_JyqzkaoX_S0zMfFnrfb/s1600/1.jpg" width="320" /></a></div> <div style="text-align: justify;"> <span class="text_exposed_show" style="display: inline;"><br /></span></div> </span><span class="text_exposed_show" style="background-color: white; color: #37404e; display: inline; font-family: 'lucida grande', tahoma, verdana, arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 18px;"><div style="text-align: justify;"> Câu chuyện về bảy anh em trai có một con trâu không ai chịu dắt ra đồng (ai nọong chết chái mờ quái đẻo bo mi pớ ke)</div> <div style="text-align: justify;"> Ngày xửa, ngảy xưa có bảy anh em trai bố mẹ mất sớm chỉ để lại cho một con trâu. Nhưng bảy anh em lúc nào cũng tì nành nhau không ai chịu dắt trâu ra đồng nên năm nào ruộng đồng thóc lúa thu về không đủ ăn, đói kém triền miên. Mà dân bản ai cũng bảo rằng bảy anh em trai sức khoẻ cường tráng thì chắc chắn sẽ làm ăn no đủ có nhiều của cải, sung túc. Nào ngờ !. </div> <div style="text-align: justify;"> Một buổi sáng sớm như mọi ngày, bảy anh em cũng chẳng ai chịu dậy sớm để dắt trâu ra đồng. Đến khi thức dậy ai cũng bụng đói meo, người anh cả chợt nảy ra một ý nghĩ nói với các em: Bây giờ chúng ta cùng thi nhau mơ ước ăn cái gì cho thoại mái đi. Anh ước đi ruộng về có bốn mâm xôi nướng đày ắp (Khau chì tỉm xì na pá tóng). Ngay lập tức những người em tranh nhau nói về mong muốn được ăn uống của mình, người thí nói muốn được ăn thịt gà, người nói muốn được ăn cá nướng, người thì muốn được ăn thịt thú rừng, duy chi có người anh thứ hai và người em út không nói gì. Người anh cả liền quay lại hỏi thế hai thằng mày không muốn ước được ăn cái gì à ? Người anh thứ hai chần chừ một lúc rồi mới trả lời: Ừ ừ thì em ước đi ruộng về có một nồi canh môn nấu với da trâu ăn thật ngon. Người anh cả lại chợt nảy ra ý nghĩ và nói: ah mày nói hay lắm, ta còn một con trâu, đằng nào cũng đói, giết thịt ăn ai thích nướng thị nướng, ai thích luộc thì cứ luộc, mày thích nấu với canh môn thi cho mày da để để gác bếp cho khô để nấu canh môn. Nghe anh cả nói vậy, mấy anh em đều tán đồng hô hào nhau nhảy xuống sàn nhà giết chết con trâu để thịt ăn, mà quên mất chưa hỏi người em trai về mong muốn được ăn gì. Người anh thứ hai cũng ngồi thẫn thờ về câu nói của mình. </div> <div style="text-align: justify;"> Sau khi chén bữa no nê người anh cả mới nhớ ra là chưa hỏi người em út có mơ ước gì. Quay sang hỏi người em: Lúc này tao quên mất hỏi chú có ước mơ ăn gì ? Người em út trả lời: Em ước lấy được vợ nàng cưới được ngà voi (Nàng là con gái quý tộc hay là con gái của tạo mường nguyên văn tiếng thái câu này là : “á mứa Nang nặng ngá chạng”). Người anh trong lòng tức giận, nổi nóng nói: ah mày là em út mà cũng giám nói láo như vậy ah, bọn tao chi ước được ăn thôi mày giám ước như vậy tạo mường nghe thấy sẽ chém chết mày đấy. Thôi để mấy anh em giết mày còn hơn để cho người khác giết mày. Nghe anh cả nói vậy cả mấy anh em đều đồng tình, duy chỉ có người anh thứ hai thẩn người đi sợ người anh cả sẽ giết chết người em út. Sũy nghĩ một lúc người anh thứ hai mới nói: để em giết nó cho, em sẽ mang nó vào rừng chỗ đầu nguồn con suối để chém chết nó, khi nào các anh em ở nhà thấy máu nó chảy xuống là nó đã chết. Ngay sau đó cả mấy anh em xông vào trói người em út lại và giao cho người anh thứ hai bắt đi giết. </div> <div style="text-align: justify;"> Người anh thứ hai đưa em đi vào rừng khi đi người anh mang theo một thanh gươm và bí mật mang theo một con chó. Đến đầu nguồn con suối người anh mang con chó ra chém để máu chảy xuống và thả cho người em trai đi. Dặn dò người em trai: em hãy chạy thật xa đừng để anh cả biết.</div> <div style="text-align: justify;"> Người em út chạy không ngừng nghỉ, người em cứ chạy mãi cuối cùng đến một bản người em xin ăn cơm nhưng đang mùa đói kém cũng không ai có cơm để cho cậu ăn cả. Người em đi đến một gốc cây khế chua thấy một quả khế rơi xuống liền cầm theo mang đi. Người em út đi đến các nhà trong bản và xin một ít muối để chấm với quả khế chua, nhà nào cũng cho cậu một ít muối. Không bao lâu sau ngươi em út đi khắp các bản mường và cùng quả khế đó người em út đã xin được rất nhiều muối. Đến một bản nhà nào cũng giàu sang, nhiều lúa gạo, gà vịt, người em út dùng muối đổi lấy gạo ăn và còn đổi được một con gà mang đi. </div> <div style="text-align: justify;"> Đến một bản nhà nào cũng giàu sang phú quý nhiều lúa gạo và lợn nhưng không nhà nào có gà. Một gia đình tham lam thấy người em út mang theo một con gà liền nảy ý định muốn chiếm đoạt để làm giống ra gọi người em út vào ngủ qua đêm để tìm cách chiếm đoạt con gà. Người em út xin được ngủ dưới sàn nhà cùng con gà của mình. Gia chủ liền bảo: chú cứ yên tâm đi cứ để nó dưới sàn nhà đi, nhà tôi có nhiều của cải mất tôi sẽ đền cho chú con gà khác. Đến khuya, nhà đó liên xuống bắt con gà dấu đi. Sáng mai gia chủ bảo con gà đã xổng chuồng chạy mất đòi trả bạc nén thay cho con gà, người em út không đồng ý và đòi gia chủ phải trả lại con gà cho mình. Người em nói: “Ông đã hứa nếu mất sẽ trả lại gà cho tôi, tôi chỉ lấy gà thôi sau này nó còn đẻ trứng nở con”. Gia chủ định lấy con gà ra trả nhưng dân bản kéo đến xem đông sợ mang tiếng là ăn trộm nên không giám mang ra liền bảo: hay tôi đền cho chú một con lợn cái. Người em út đồng ý và dắt con lợn cái cùng quả khế chua tiếp tục lên đường. </div> <div style="text-align: justify;"> Người em út đi đến một bản nhà nào cũng giàu sang có nhiều trâu bò nhưng không có lợn. Một gia đình tham lam thấy người em út mang theo con lợn liền nảy ý định muốn chiếm đoạt để làm giống ra gọi người em út vào ngủ qua đêm để tìm cách chiếm đoạt con lợn. Cũng tương tự như vụ con gà cuối cùng gia chủ phải đồng ý trả cho người em một con trâu cái.</div> <div style="text-align: justify;"> Người em tiếp tục đi đến bản nhà nào cũng giàu sang có nhiều voi nhưng không có trâu bò. Nhà ông tạo mường có cả đàn voi và nàng con gái xinh đẹp thấy người em út mang theo một con trâu liền nảy ý định chiếm đoạt trâu để làm giống.</div> <div style="text-align: justify;"> Đêm đến tạo mường cho người nhà dắt trâu vào rừng dấu đi. Đến sáng mai tạo mường nói: trâu của anh xổng chuồng chạy đi rôi, để tôi trả vàng nén cho anh nhé. Người em út không đồng ý và chỉ muốn nhận lại trâu mình. Tạo mường định sai người vào rừng lấy trâu về trả cho anh nhưng dân nhiều bản kéo đến xem đông đúc sợ mang tiếng là ăn trộm trâu của người khác bèn ngỏ ý trả cho người em út một con voi. Người em út dắt voi vào rừng và huấn luyện nó kéo gỗ, làm việc không bao lâu sau con voi trở nên khỏe mạnh và làm việc thành thạo tinh khôn nhất trong vùng. Cùng lúc đó có đàn voi rừng thường xuyên vào bản phá phách đồng ruộng, nương rẫy của bản mường. Tạo mường mất nhiều lúa gạo, hoa màu mà không có cách nào dẹp đàn voi rừng liền cho người đi thông báo nếu ai dẹp được đàn voi rừng sẽ gà nàng con gái và chia ruộng đất cho. Nhiều quản tượng giỏi trong vùng tìm cách xua đuổi đàn voi nhưng không được. Người em út liền sai con voi của mình đi bảo đàn voi rừng đừng phá phách lúa, hoa màu của bản làng. Đàn voi cùng con voi của người em út kéo nhà vào rừng. Dân bản ai cũng vui mừng và cảm ơn người em út. Nhưng tạo mường không đồng ý gả con gái cho người em út, lần này người em út gọi con voi của minh vào rừng gọi đàn voi về phá ruộng của tạo mường cuối cùng tạo mường đồng ý gả con gái và chia ruộng đất cho người em út. Từ đó người em út đã giúp cho tạo mường huấn luyện được rất nhiều voi, làm việc khai phá được nhiều ruộng lúa.</div> <div style="text-align: justify;"> Đến một ngày nọ người em út nhớ bản làng xưa liền xin phép bố vợ được đưa vợ về quê, tạo mường đồng ý. Người em út cùng nàng vợ cưới trên ngà voi về bản. Khi đi qua các bản làng trước đây, bản nơi đã cho anh con trâu bây giờ nhà nào cũng đã nuôi được nhiều lợn, bản đã cho anh con lợn bây giờ nhà nào cũng nuôi được nhiều gà và bản đã cho anh con gà cũng trở nên giàu sang nhiều lúa gạo. Dân bản thấy anh đi qua đều vui mừng và cảm ơn anh.</div> <div style="text-align: justify;"> Người em trở về nhà trong sự ngỡ ngàng của những người anh. Từ đó bảy anh em trai chịu khó bảo ban nhau làm ăn và trở nên giàu có nhất trong vùng không ai sánh bằng. </div> <div style="text-align: justify;"> Đó là câu chuyện cổ tích có nhắc đến món canh môn. Người thái hay dùng vị của các loại gia vị, hay món ăn để nói về tình cảm con người, cũng như tính cách của con người. Ăn canh môn không thể thiếu nờ khèn (mắc khén) và ớt bột. Mắc khèn có vị rất đặc biệt, nếu bỏ nhiều một tí là món ăn không thể ăn được nữa. Mùi vị của nó được người thái dùng để tả về người con gái xinh đẹp đanh đá : “Xáo la nờ khen”. Nó có mùi thơm cuốn hút của người con gái đẹp, có vị được tả là đanh đá mà bỏ vào nhiều thì món ăn không thể ăn được nữa, cuối cùng khi ăn nếu để ý nó cũng có pha cả một chút vị ngọt. Món canh môn cũng không thể thiếu một loại rau thơm của người thái bỏ vào khi bắc xuống đó là : “pớ lé lặc” tên nó có nghĩa là “liếc trộm” rau này cũng vậy không thể bỏ nhiều, bỏ vào nhiều thì cũng không thể ăn được nữa. Bỏ ít thấy thơm, bỏ nhiều không ăn được giống như cái tên của nó liếc trộm chứ không phải nhìn chằm chằm. Còn có một câu ca dao nữa nói về canh môn của người thái diễn tả tình cảm mẹ kế con chồng đó là: “Chẹp cờ cánh bón, ngón cờ mệ cụa” nghĩa là nấu ngon mấy cũng chỉ là canh môn, dịu dàng ân cần mấy cũng chỉ là mẹ kế”. Vị ngọt và cảm giác hơi ngứa của môn được dùng để tả dì ghẻ. Canh môn có ngon đi chăng nữa cũng không được coi là món ngon đãi khách mà chỉ được dùng để anh em thân thiết như tình ruột thị ăn cùng trong câu chuyện cổ tích về 7 anh em trai mồ côi. Vì nó có da trâu được coi là khi ăn da trâu sẽ không đến thăm được nhau nữa gọi là “nài xơ cớ”, nếu bất đắc dĩ phải đãi khách gia chủ phải bỏ vào tô canh vài hột cơm ý là quên cơm thì mới quên bạn. Trong cách chế biến và thường thức canh môn cũng truyền tụng nhiều câu chuyện đó là: người nóng tính đi hái môn sẽ không ngứa, chỉ một người được nấu và không được đảo đến khi bắc xuống thì dùng đũa thắt chéo bỏ rau thơm là ăn nếu không thì nó cũng sẽ ngứa không ăn được. Đồng tác dùng đũa thắt môn cũng xuất hiện trong câu thành ngữ để tả những người hay xay xỉn: “nhàng thắt cánh bón” nghĩa là xay rượu chân đi như đồng tác thắt canh môn. Để canh môn ngon cũng cần phải có vèo (lòng non của trâu bò để khô) có vị đắng xót lòng của tình anh em như trong câu chuyện. </div> <div style="text-align: justify;"> Ăn canh môn để cảm nhận vị đắng ngọt của vèo (lòng non), môn và tình cảm xót lòng, ước mơ bình dị của người thứ hai “đi cày về có canh môn ăn” và ước mơ thoát khỏi cảnh nghèo đói vươn tới cuộc sống tốt đẹp của người em út. Ăn canh môn để cảm nhận vị ngứa, nóng tính, độc ác gia trưởng của người anh cả và nham hiểm của dì ghẻ trong câu ca dao “chẹp cờ cánh bón, ngón cờ mệ cụa”. Ăn canh môn để thường thức hương vị tinh tế của mạc khèn và pớ lé lặc, ngọt ngào đanh đá của người con gái thái. Nhưng:</div> <div style="text-align: justify;"> CANH MÔN</div> <div style="text-align: justify;"> Dù gì cũng chỉ là môn.</div> <div style="text-align: justify;"> Khôn ngoan em út khốn cùng tích xưa.</div> <div style="text-align: justify;"> Giữa trưa nhặt khế chua lòng</div> <div style="text-align: justify;"> Long đong xin muối bản quê tình người.</div> <div style="text-align: justify;"> Lắng nghe môn kể đắng lòng.</div> <div style="text-align: justify;"> Vèo ngon có đắng, lắng lời thương nhau.</div> <div style="text-align: justify;"> Lại nghe môn kể ngứa họng</div> <div style="text-align: justify;"> Đứt lòng anh cả giết em ước nhiều.</div> <div style="text-align: justify;"> Lặng nghe lé lặc nờ khèn</div> <div style="text-align: justify;"> Đẹp xinh xin đừng cục cằn đá đanh.</div> <div style="text-align: justify;"> Canh môn cũng chỉ là môn</div> <div style="text-align: justify;"> Có ngon đừng có đãi bạn gần xa.</div> <div style="text-align: justify;"> Da trâu ăn phải cách lòng</div> <div style="text-align: justify;"> Muốn thăm nhau khó, bàn chân ngàn dằm.</div> <div style="text-align: justify;"> Thôi thì thêm vài hột cơm</div> <div style="text-align: justify;"> Quên cơm quên bạn ngàn năm đượm đà.</div> <div style="text-align: justify;"> Đừng thôi cổ tích môn kể.</div> <div style="text-align: justify;"> Con trâu cái cày có bảy anh em.</div> <div style="text-align: justify;"> Tì nành cái thói lười chây.</div> <div style="text-align: justify;"> Đói no chăm chỉ, thành nên ước nhiều</div> <div style="text-align: justify;"> Ngậm ngủi ước muốn anh hai</div> <div style="text-align: justify;"> Canh môn húp mãi mỗi khi cày về.</div> <div style="text-align: justify;"> Môn kể mơ ước bay xa</div> <div style="text-align: justify;"> Người em ước được vợ nàng cưỡi voi.</div> </span>

Câu chuyện về món canh môn

           Có lẽ mỗi người con của bản mường Nghệ An đều không thể không biết đến món canh môn. Bởi nó dân dã, chất phác nhưng theo nó nhi...

Read more »

Quan niệm về vòng đời của Người Thái

<div style="text-align: justify;"> <span style="background-color: white; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px;">  <b>     1. Từ khi lọt lòng cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay, người Thái phải/ được </b></span><span style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 1.8; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><b>trải qua những nghi lễ nhất định theo truyền thống – những nghi lễ vòng đời, ai cũng như ai. Có những nghi lễ đó bởi người ta quan niệm con người có  Vắn/ Khoắn (hồn vía), có Mương Phạ (mường trời) và Mương Đin (mường đất/ trần gian), có các Phí (vị thần - nhân thần và thiên thần) chi phối cuộc sống của con người, v.v. </b></span></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi73szzqytXXgRid_OVnyv-RJw1T6DNg0teLZFlr0Ln7u_8rI4i58Zd0t9kApxDdxUI7QaoEZ-Olp5REuLC0-gE-IgAxm375BjsP6NYu4l37DgbRgy1CjWu5FjXUjpZMha9WaZeoLSkeAG4/s1600/1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi73szzqytXXgRid_OVnyv-RJw1T6DNg0teLZFlr0Ln7u_8rI4i58Zd0t9kApxDdxUI7QaoEZ-Olp5REuLC0-gE-IgAxm375BjsP6NYu4l37DgbRgy1CjWu5FjXUjpZMha9WaZeoLSkeAG4/s1600/1.jpg" width="320" /></a></div> <div style="text-align: justify;"> <span style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 1.8; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><b><br /></b></span></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;">       2. Người Thái quan niệm con người có hồn vía. Hồn vía con người là do Bôn/ Then (ông trời) ở mường trời ban cho, sau khi đúc từ khuôn Bầu ra; hồn vía này được ngụ/ nuôi ở trong cây chuối và con cá ở trong vườn trời, do người trời canh giữ. Vì vậy, con người xuống trần gian sống nhưng vẫn "nối" với hồn vía ở mường trời. Cây chuối héo hoặc con cá trong vườn trời chết, là người trần gian chết. Hồn vía người rong chơi, thất lạc, hoặc buồn tủi thì người bị ốm. Muốn an ủi vía, rủ vía về, thì phải cúng lễ "sửa", cúng lễ để "gọi vía", "buộc vía" cho người khỏe mạnh, bình an. Người có thể/ có khả năng giao tiếp với hồn vía, với Bôn/ Then là Mo - người nhà trời cử xuống để trông coi hồn vía; Mo ngụ ở trong cái giỏ Hó treo nơi buồng nằm của người; ai cũng phải có 1 cái giỏ (Hó) nhỏ từ khi sinh ra. Cái giỏ này không phải là cái giỏ bình thường nên gọi là Hó, tức là "cái nhà", có khi được gọi là "nhà vàng" (Hó căm). Mo xuống trần gian thì "hóa kiếp" vào trong người nào mà Mo chọn, và người đó "mê" nghề Mo (bói, đoán số, khài cúng, chữa bệnh). Bôn/ Then sẽ "ban" cho người đó khả năng đặc biệt (!), và người đó sẽ theo thầy học và hành nghề Mo. Số lượng hồn vía con người khá nhiều, có "30 vía đằng trước, 50 vía sau lưng", vía ngón chân, ngón tay, tai, vai, tim, gan…bộ phận nào cũng có vía; nên tính ra tất cả đến 900! Trong số vía đó thì có vía đỉnh đầu là rất quan trọng, gọi là "vía gốc". Vía gốc ngụ trong tóc người; người nào búi tóc (kể cả đàn bà và đàn ông) thì búi tóc là thiêng liêng và phải được giữ gìn cẩn thận; những vía còn lại là "vía ngọn", vía phụ. Vía còn ngụ trong áo, trong bóng người, trong chăn màn, gối, giường…Vì vậy có những phép bùa nhằm yểm giường nằm, áo, bóng người .v.v. Khi người chết thì hồn vía chia làm 3: 1 lên bàn thờ, 1 về nghĩa địa, 1 về trời; con chết thì cha ở bàn thờ phải nhường chỗ cho con, dời dần ra khỏi nhà và lên trời (cùng với hồn trước đây). Nhưng khoảng cách giữa trần gian và mường trời không thành vấn đề; con cháu cúng bái có mâm cỗ gọi về thì hồn vía về ngay! Hồn vía cha mẹ tổ tiên hầu như hiển hiện bên con cháu, thường trực ở gần bên chứ không xa tý nào. </div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Xét trong quan niệm về hồn vía của người Thái, nhìn có vẻ mê tín, duy tâm, nhưng thật ra lại rất duy vật, biện chứng. Hồn vía là phần tinh thần của con người; mặt tinh thần này gắn bó chặt chẽ với mặt thể xác vật chất của con người. Tâm lý học cho rằng mặt tinh thần, tâm lý có mối liên hệ qua lại với mặt sinh lý cơ thể của con người. Ta hay nói đến một tâm hồn lành mạnh trọng một cơ thể khỏe mạnh là đó vậy. Người Thái cúng vía, buộc vía như là một liệu pháp tâm lý trợ giúp cho cơ thể con người; khi ốm đau thì họ vẫn phải uống thuốc (bây giờ thì đi khám chữa bệnh) và đã tích lũy được một kho tàng y dược quý báu, có khi còn điều trị được cả những bệnh nan y mà y học hiện đại phải bó tay!  </div> <div style="text-align: justify;"> <span style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 1.8; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"></span></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đó là lý do người Thái có tục lệ buộc vía cho con người: có một loạt những lễ buộc vía trong suốt cả vòng đời một con người (xem dưới đây); và có những lễ buộc vía trong những trường hợp đặc biệt khác nữa (như ốm đau, đón khách quý, trước lúc đi xa, hoặc đi xa về, v.v. mà chúng tôi không đề cập trong bài này).</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3. Bốn giai đoạn cuộc đời và những nghi lễ vòng đời của người Thái.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3.1. Buộc vía cho trẻ sơ sinh (gồm 5 lễ/ nghi lễ)</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">a/ Mừng đứa trẻ ra đời/ cảm ơn người nhà trời dẫn đường xuống.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đứa trẻ mới sinh ra, người ta tổ chức buộc vía cho nó lần đầu tiên. Lễ buộc vía này mục đích là để “cảm ơn” những người "khách vàng", "khách quý", "con trời" - ở đây là "người nhà trời", là "bà dẫn đường" (nhả đám tang) đã dẫn đường cho người mẹ đưa con xuống trần gian bình an, nay được sinh ra, mẹ tròn con vuông. Người ta mời mo đến, mo đặt đứa bé lên một cái sàng và cúng, trình với tổ tiên đứa cháu mới ra đời, mong tổ tiên nhận mặt nó, trông coi nó cho khôn lớn. Mo lấy ngón tay chấm vào bát nước, rồi chấm vào mồm đứa bé, cho nó được "uống nước trời", rồi mo lại chấm nước lên thóp đầu đứa bé, gọi là "chỏm vắn", tức là "nhen nhóm/ gây dựng vía" cho đứa bé; rồi bà nội bồng đứa bé xuống thang, cho nó "nhìn thấy trời". Mo cũng bưng cái sàng lên, nói rằng đứa bé này "rất xấu xí", người ta bỏ nó "nằm trên sàng" như một thứ "bỏ đi", nói với "ma" là đứa bé này không đáng "bắt" làm gì, hãy để cho nó sống! Đứa bé nhận được “hồn lúa” từ cái sàng gạo (để có sức khỏe, lớn mau). Mo buộc vào cổ và tay đứa bé một cái "bùa hộ mệnh" được khâu bằng vải đã được mo "phù chú" (vật làm bùa hộ mệnh có thể là gói thuốc, 1 mẩu răng lợn lòi, 1 mẩu ngà voi .v.v.). Mo đặt tên cho đứa bé, cha mẹ đứa bé cũng ưng thuận; đây là tên "mo" của nó, sau này cúng vía là gọi theo tên này, bất luận là nó lớn lên, đi học có thêm tên mới. Dân bản đến mừng hai mẹ con, cùng uống bát thuốc cỏ và ăn bữa cơm thăm<em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">. </em>Mâm cúng có xôi gà, rượu, trầu cau…</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">b/ Gọi hồn vía đứa trẻ về.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Khi đứa trẻ nóng sốt, khóc quấy "Bố/ mẹ bón cơm không thích/ Bú sữa thì không muốn/ Bú sữa toàn ngậm/ Bú sữa toàn nhả toàn phun/ Còn phun đi ngụm sữa/ Còn ngậm mãi cơm bón cơm búng", thì phải đi hỏi Mo xem nguyên nhân. Mo nói "Không có ma nào chọc/ Chẳng có tà nào xâm/ Không có ma quỷ nào từ đâu đến quấy/ Không tốt không đẹp bởi tại hồn vía/ Hóa ra xấu ra hại chỉ tại vía trên đầu/ Ngày đứa trẻ chui háng mẹ về/ Khi đứa trẻ luồn qua chân mẹ ra/ Vía trên đầu bị rơi lúc đó/ Rụng lạc mất đâu đó xung quanh/ Vía trên đầu lạc sàn to chưa quay lại/ Hồn vía vào sàn rộng chưa về lại thân mình/ Hồn vía còn gội đầu nơi ao bèo/ Vía trên đầu còn chống bè nơi ao sau nhà"…Nhà phải đi kiếm cá để làm mâm cúng vía "Quăng chài rộng về nước/ Vãi chài to về vũng/ Kiếm được con cá Bán/ Bắt được con cá Khỉnh/ Phải mượn lời Mo Một lớn đến lo/ Phải xin lời Mo Mường đến cúng/ Vào sàn rộng gọi vía trở về/ Gọi vía về giữa nhà với chủ/ Gọi vía hồn về với thân mình/ Vè giữa nhà có mâm cơm mời/ Lại giữa gian có mâm cỗ cúng/ Có mâm cỗ chân giường mừng vía trở về/ Có cơm nơi chân giường cỗ to mừng vía trên đầu". Và "Vía đầu được ăn bữa trưa cỗ đẹp về ở cùng chủ/ Hồn vía được ăn cơm mâm to về ở với thân mình/ Bé sốt thì giảm/ Bé ốm thì khỏi/ Bú sữa lại thích/ Bú sữa lại mừng/ Bé bú sữa không còn ngậm/ Bé bú sữa không phun/ Không phun đi sữa mẹ/ Không ngậm cơm bón cơm búng/ Bé ăn cơm trôi về chân/ Ăn cá trôi về chân về cẳng/ Ăn cơm bằng hạt xoàn mới trắng/ Ăn cơm bằng miếng bánh, quả trứng mới hồng/ Nửa đêm lớn bằng mắt giỏ/ Gà gáy lớn bằng cả năm cả tháng"…Mâm cúng chủ yếu là món cá. Mo đọc bài cúng xong, buộc vào cổ tay đứa trẻ một sợi chỉ đen tượng trưng cho việc "buộc vía" lại, không để vía đi chơi lung tung, bị lạc. Bài cúng như trên, thay đổi một số từ cho phù hợp.       </div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">c/ Tiễn bà dẫn đường về trời.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đứa trẻ lại ốm quấy, không bú không ăn, người ta lại đi hỏi Mo. Mo bói rồi nói "Không tốt không đẹp chỉ tại Bà chủ/ Xấu và hại tại Bà dẫn đường/ Bà nàng đòi ăn cơm/ Soạn mâm cỗ đẹp tiễn Bà trở về/ Dọn mâm cỗ to tiễn Bà dẫn đường/ Bà nội liền vác rổ đi bắt/ Vác vợt vác rổ đi xúc/ Xúc lấy tôm lấy tép/ Xúc lấy con ốc bươu/ Lấy cả Nều mắt húp/ Lấy cả Niễng tụm bầy/ Dẫy quật con cá rô/ Đầu gồ con tôm càng/ Về gói lại làm mọc/ Gói lá đem vùi bếp/ Có cả đôi gà đẹp đang lớn/ Đôi gà lớn đang đẹp/ Có cả váy chấm sàn/ Có cả áo quét đất/ Sặc sỡ Piêu quấn đầu, trước trán/ Có cả gương và lược/ Có cả quạt và món tóc"…(Nều và Niễng là loài bọ nước, vỏ cứng, ăn được). Mâm cúng phải có món mọc. Vì là mâm cúng cảm ơn và tiễn Bà dẫn đường (bà Chơ Bít Chơ Bé) về trời nên có cả các đồ nữ trang. Bài cúng như ở mục a/ có thay đổi một số từ.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">d/ Đón Mo từ trời xuống trông coi.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đứa trẻ lại ốm quấy, theo Mo thì nguyên nhân là Bà dẫn đường đã về, không ai trông coi đứa bé, nay cần phải đón Mo ở mường trời xuống để trông coi "Nghe nói Một Nọi đòi về Hó/ Mo Luông đòi về giỏ/ Đòi vào giỏ đem treo/ Đòi vào Hó treo lên/ Đòi vào giỏ nhỏ giỏ xinh đem treo/ Mo Mường xuống trần gian phòng vệ cháu/ Ăn mặc chỉnh tề xuống trần gian phòng vệ cháu gái (trai)/ Xuống phòng vệ cháu nhỏ từ khi còn nhỏ/ Trẻ sơ sinh khóc quấy trong nôi/ Bây giờ ngày tốt dọn cơm có giỏ/ "Ngày sống già "(ngày tốt) dọn cỗ có Hó treo/ Mo Mường vào ngồi trong giỏ/ Mo già lên Hó treo/ Lên ngồi Hó trông cháu/ Bước chân lên ngồi giỏ phòng vệ cháu gái (trai)/ Lại dạy cho cháu nhỏ biết cười/ Bà dạy cho biết lật sấp dễ dàng/ Biết bò thoăn thoắt/ Có mồm biết đi/ Có chân biết đi"…[Hó là "nhà", cái nhà bằng giỏ nhỏ, để Mo ở mường trời xuống ở(tưởng tượng)]. Mâm cúng gồm xôi gà, cá, trầu cau. Cúng xong Mo buộc vía cho đứa bé.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">đ/ Cúng vía cảm ơn Bôn-Then.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đứa trẻ lại ốm quấy, Mo bảo nguyên nhân là do "Ốm không khỏi là tại Bố chủ/ Xấu và hại tại ông Quáng Lông/ Mỗi người bố Bôn kiếm ăn một bữa/ Mỗi mặt người kiếm ăn một mâm/ Mỗi nhân khẩu kiếm ăn một cỗ". Vật cúng lần này phải là chó "Kiếm được chó đực to đuôi hoa/ Chó đực độc đuôi xòa/ Chó to khéo đi săn/ Chó bản khéo săn nai săn hươu" (Bố chủ / Quáng Lông/ Bố Bôn tức là Bôn/ Then - vị thần tối cao ở mường trời, người đã đúc ra đứa bé và cho xuống trần gian, đầu thai vào bụng mẹ). "Bố Bôn được ăn trưa cỗ to mới lùa vía lại/ Bố chủ được ăn bữa chó to mới đuổi vía về/ Lùa vía về với chủ/ Đuổi hồn vía về ở với thân mình". Cúng xong Mo lại buộc vía cho đứa bé. Bài cúng như bài mục a/ ở trên, thay đổi một số từ cho phù hợp.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3.2. Buộc vía cho trẻ em (nhi đồng, thiếu niên).</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Trên đây là những lần buộc vía trong tuổi sơ sinh, trẻ nhỏ. Đến tuổi nhi đồng – thiếu niên thì người ta buộc vía cho các em khi chúng đi thăm bà con, họ hàng ở xa (tỏ sự đón mừng, yêu thương, cầu mong sức khỏe), hoặc là khi chúng bị ốm đau. Nếu chúng ốm đau ở độ tuổi 13, 14, thì người ta nghĩ đây là ốm “cái lột” (qua khúc trẻ con) để trở thành “người lớn”, nên lễ buộc vía làm “to” hơn (ngầm hiểu đây là “lễ trưởng thành”). Mâm cúng có xôi gà, cá, rượu, cơm lam, chỉ để buộc cổ tay…Lễ buộc vía có 2 bước, do thầy mo chủ trì:</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">a/ Gọi vía về (Họọng vắn).</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Như trên đã nói, người ta quan niệm ốm đau là do “hồn vía” rời khỏi thân thể, thất lạc ở đâu đó, nên thầy mo phải đọc bài cúng để “gọi hồn vía” về. Bài cúng có đoạn:  “…Mời từ vía ngón gập khớp nối/ Vía ngón chân ngón tay múp míp/ Vía ngón út đeo nhẫn vàng/ Vía ở tai nghe thính cũng về/ Vía ở dái tai vàng đeo cũng về/ Ở với tóc trên đầu "4 chục vạn, ngàn, trăm sợi" cũng về hồn vía ơi!/ Đừng để thiếu mất vía nào kẻo buồn/ Đừng bỏ qua mất vía nào kẻo hờn kẻo giận…”. Đọc xong bài cúng dài mấy trăm câu (chúng tôi sưu tầm được có bài 220 câu, có bài 595 câu), coi như “hồn vía” đã “về”, thầy mo chuyển sang nghi thức “buộc vía”.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">b/ Buộc vía (Hằng vắn).</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> “Buộc vía” là hình thức để “giữ” vía lại với cơ thể, không để “hồn vía” rơi rụng, thất lạc, hoặc tự tiện “đi chơi” nữa. Cách thức “buộc vía” là phải dùng sợi chỉ để “buộc vía” vào cổ tay, coi như đã “buộc vía” vào với “thân mình”. Thầy mo đọc bài cúng “Hằng vắn” (Buộc vía), có đoạn: “<em style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">…</em>Hồn vía về giữ lấy “thân” lấy “mình”, sống khỏe, sống mạnh/Vía "búi tóc" (vía chủ) “phòng vệ” thân mình suốt đời/ Để từ nay trở đi/ Từ rày trở về sau/ Khỏi ốm đau – bởi cỗ gà to “buộc vía búi tóc"…”. Đọc bài cúng xong (bài này cũng dài như bài “gọi vía”, hoặc hơn), thầy mo bắt đầu cầm lấy cổ tay đứa trẻ (nhi đồng – thiếu niên), lấy một đoạn chỉ đã chuẩn bị sẵn, quấn mấy vòng quanh cổ tay đứa trẻ, và buộc lại. Đứa trẻ phải giữ lấy chỉ buộc vía này, không được bứt đi, như thế là kiêng, chỉ để nó tự đứt mà thôi. Buộc vía xong, người ta an tâm là đứa trẻ sẽ khỏe mạnh, trưởng thành.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3.3. Buộc vía trong độ tuổi thanh niên</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Đến tuổi thanh niên, khi lấy vợ lấy chồng, ai cũng được buộc vía theo hình thức thứ 2, gọi là buộc vía mừng (chôm vắn), nhập vía cô dâu vào với ma nhà (hóng khánh), và buộc vía, ăn cơm uống rượu chung (xở khầu lầu huổm). Bữa cơm rượu này cũng được gọi là bữa cơm rượu 2 người hoặc bữa cơm rượu "không mời", ý nói 2 người sẽ "chung thủy, không san sẻ tình cảm cho người khác". Ngoài xôi thịt, trầu cau, mâm vía cần phải có 1 quả trứng luộc, 2 ngọn nến (bằng nhau), 1 vò rượu cắm 2 vòi, có sợi gai buộc 2 vòi lại, 2 cây mía và gương, quạt, lược, váy áo, khăn, thắt lưng, vòng bạc…Khi cúng vía, ông mối (ông mối không thông thạo thì phải mời mo), sẽ bổ đôi quả trứng cho 2 người ăn mỗi người 1 nửa, ý nói từ nay tuy là 2 người nhưng là 1; 2 cây nến được thắp lên cùng 1 lúc để chúng cùng tỏa sáng bên nhau; 2 cái vòi buộc vào nhau để nói sự gắn bó và sợi gai trắng là mong muốn sống thọ; 2 cây mía tượng trưng cho đôi đũa…Cúng xong thì ông mối (/ mo) lấy sợi chỉ đen buộc vào cổ tay của chàng rể và cô dâu. Xong bà mối (lảm)/ mo làm lễ buộc vía cho cô dâu (hằng vắn pợ) và bà mối búi tóc cho cô (tằng cầu), báo hiệu/ công nhận cô đã có chồng. Khi búi tóc, bà mối lấy 1 món tóc của bà chủ nhà độn thêm vào búi tóc của cô dâu, ý nói cô dâu sẽ tiếp nối gây dựng, cai quản gia đình.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">a/ Buộc vía, búi tóc cho cô dâu (Hằng vắn, tằng cầu pợ).</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Trong đám cưới, khi đón cô dâu về, người ta đưa vào gian nhà trong,</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> trước 2 mâm lễ [1 mâm làm lễ buộc vía cho cô dâu; 1 mâm làm lễ "ăn cơm chung" cho 2 người (rể và dâu)]; 1 mâm bày một con lợn luộc to cỡ vài chục cân; 1 mâm bày gà luộc, cá nướng, xôi, muối ớt, trứng gà, khúc mía,…; một bộ váy thêu, khăn Piêu, dây thắt lưng hoa, 1 vòng bạc…của mẹ chàng rể đón cô dâu; cạnh đó là 1 vò rượu nhỏ với 2 cái cần, buộc 2 sợi gai; và 2 cây nến sáp ong. Ông mối (cũng là thầy mo) bắt đầu thắp nến làm lễ buộc vía cho cô dâu (cây nến phía ngoài là của chàng rể, cây nến phía trong là của cô dâu; người ta xem 2 cây nến có cháy đều không, và phỏng đoán về tương lai của đôi vợ chồng, cháy đều, sáng, là tốt; ngược lại là xấu ), báo với Đẳm nhà [tổ tiên], thần cai quản của cải, nội trợ trong nhà (nhả búa ngân búa căm)], kết nạp cô dâu vào là thành viên trong nhà; ông mối vừa đọc (diễn xướng) bài cúng vừa buộc chỉ cổ tay (buộc vía, nội dung như trên) cho 2 người, gắp thịt cho 2 người ăn, đưa chén rượu cho 2 người uống; mời nữ thần (nhả búa ngân búa căm) chứng giám và cùng ăn uống để phù hộ độ trì cho đôi trẻ. Trong khi ông mối (mo) cúng, thì bà mai (vợ ông mối) hoặc mẹ chàng rể búi tóc cho cô dâu (tằng cầu). Từ đây, cô dâu được "đánh dấu" là đã có chồng (búi tóc ngược). Bà lấy món tóc của bà cụ để lại (món tóc này gọi là "chọng", món tóc truyền đời), nối-độn vào tóc cô dâu (gọi là "tám chọng"), có ý nghĩa là cô dâu sẽ "tiếp nối" cơ nghiệp của gia đình; và búi tóc cô dâu lên trên đầu, hơi chếch về phía phải một chút, rồi dùng trâm bạc (của đón dâu) cài lại.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">b/ Uống rượu, ăn cơm chung (Ky khầu lầu huổm).</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Lễ buộc vía xong, ông mối (mo) chuyển sang làm lễ "uống rượu, ăn cơm chung" cho dâu và rể. Ông lại đọc một bài cúng khác. Đọc đến đoạn “mời ăn”, thì ông bổ đôi quả trứng luộc đưa cho 2 người ăn, mỗi người 1 nửa (ý nói vợ chồng là “một”, phải đồng lòng chung sống với nhau), lại gắp thịt bón cho 2 người ăn vài miếng; cuối cùng, vít cần rượu xuống cho 2 người uống (vòi rượu buộc sợi gai, tỏ ý 2 người sống già tóc bạc với nhau); ông bắt chéo 2 vòi rượu cho 2 người cầm uống (tỏ ý 2 người yêu thương nhau, quấn quýt bên nhau suốt đời). Bài cúng có đoạn như sau: “…Hai em (dâu và rể) cúi mặt về theo tiếng của ta/ Ngoảnh mặt về với tiếng ta gọi/ Tiếng ta gọi vía hai cháu (dâu và rể) phải dậy/ Tiếng ta thức vía hai cháu phải tỉnh ngủ/ Để “vía búi tóc” (vía chủ) hai em tỉnh hẳn ngủ đi…/ Mọi vía về cho đủ cả ngàn/ Về với áo may dày/ Về với chăn nẹp tơ/ Về vào buồng, vào ở giường nằm/ Nuôi con đầu con thứ cho lớn/ Nuôi con út con ít cho nên/ Kéo của cải vào nhà cho dài cho lớn/…Về ở với gối/ Nằm với áo/ Về vào ở cả đời nơi ấy nhé, hai cháu ơi!”. Buộc vía, búi tóc cô dâu, dâu và rể đã ăn cơm chung, hoàn tất nghi lễ vòng đời thứ ba trong đời một con người.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3.4. Lễ buộc vía khi tuổi già.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Những người lên vai “ông bà” có cháu nội, ngoại, thì được gọi là già, bất kể 50 hay 60, 70.... Con cái có nghĩa vụ tổ chức “buộc vía” cho cha mẹ, nghi lễ cuối cùng trong đời người ta. “Buộc vía” lần này với mục đích là để an ủi cha mẹ, cầu mong cha mẹ sống lâu, bình an, đồng thời cũng để tỏ lòng biết ơn công nuôi dưỡng, sinh thành của cha mẹ; vì chẳng bao lâu nữa cha mẹ sẽ “về với Đẳm” (tổ tiên), với Bôn – Then ở Mường Phạ (mường trời) rồi. Vật cúng là lợn, khoảng từ 50 kg trở lên, xôi, 1 chum rượu, 2 cây mía, trầu cau…; nếu buộc vía cho cả 2 người (cả cha và mẹ) một lúc, thì phải 2 con lợn, 1 con như trên và 1 con nhỏ hơn (khoảng 30 kg) cũng được. Trước hết phải mời thầy mo (lần này phải mời Mo Môn, Mo Mường [mo lớn] chứ không phải “mo bản” [mo nhỏ] như trước) đến xem ngày để tiến hành, 1 người thổi sáo mo (Pỉ một) gọi là Nai Pỉ; đây là điểm khác với các cuộc buộc vía trên: Lễ buộc vía này mo phải diễn xướng với sáo. Mo cúng, đến đoạn mo bón cơm cho người được buộc vía (cha mẹ), thì con cái đều lạy cha (mẹ) và cũng bón cơm cho cha mẹ ăn, theo mo buộc chỉ cổ tay cho cha mẹ. Lễ buộc vía này là bắt buộc đối với mọi người con, nhất là con trai, và là trai cả. Nếu khi bố mẹ đang sống mà không làm được, thì khi chết cũng phải làm "bù" vào trong đám tang. Có 2 kiểu/ loại buộc vía cho người già; 1 là Lễ buộc vía "chay", tức là "nhỏ" hoặc là bước 1, chưa đầy đủ lắm, và 2 là Lễ buộc vía to, đầy đủ lễ vật hơn, lợn to hơn.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">a/ Buộc vía nhỏ.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Soạn mâm cúng, lễ vật (như trên đã nói) ra, thầy mo đọc bài “Họọng vắn” (gọi vía, như trên), rồi “Buộc vía” (Hằng vắn) – buộc chỉ cổ tay cho gia chủ (cha mẹ, ông bà trong nhà). Con cái trong nhà, anh em họ hàng làng bản đến dự làm theo thầy mo, bón thức ăn cho gia chủ, buộc chỉ cổ tay cho họ, nói lời chúc mừng, cầu mong sức khỏe, sự bình an cho họ…</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">b/ Buộc vía to.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Cách thức bày mâm cúng, lễ vật; các bước tiến hành nghi lễ này (“buộc vía to” cho cha mẹ, ông bà) cũng như lễ “buộc vía nhỏ” ở trên, nhưng mâm cỗ to hơn, lợn cúng béo hơn, chum rượu to hơn, mời rộng rãi hơn, tiến hành trang trọng hơn, thầy mo cúng bài dài hơn, diễn xướng xúc động hơn, v.v.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Sau lễ buộc vía, ông bà cha mẹ toại nguyện – về mặt tâm lý là đã được an ủi, động viên – nên có thể sức khỏe tốt hơn, tâm trạng tốt hơn; cũng có trường hợp người già, tuổi cao, bệnh nặng chẳng hạn, thì lại “ra đi” nhẹ nhàng – vì trong tâm thức họ nghĩ lần “buộc vía” vừa qua là “nghi thức vòng đời” cuối cùng đối với họ rồi!   </div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">3.5. Buộc vía trong các trường hợp khác.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Trong trường hợp ốm đau, người ta tổ chức buộc vía để an ủi, động viên người bệnh. Sau lễ buộc vía, nếu bệnh lui, người bệnh khỏe lên (tất nhiên là kết hợp với uống thuốc), thì ta chỉ có thể hiểu là: buộc vía như là một “liệu pháp tâm lý” đối với người bệnh. Nếu người ốm là trẻ con thì lễ buộc vía tổ chức trong phạm vi “nhỏ” trong gia đình. Lễ vật cúng là xôi gà, rượu, cá nướng, v.v. Người cúng là thầy mo “nhỏ” trong bản, thậm chí chủ nhà cúng cũng được. Nhưng nếu người ốm là người già (cha mẹ, ông bà) thì lễ buộc vía phải làm to. Lễ buộc vía ở đây như là một nghi lễ vòng đời thật sự. Nhất thiết phải cúng lợn, xôi, cá nướng, cơm lam, rượu cần, v.v. Phải mời Mo Mường (mo lớn) về cúng. Gia chủ phải mời anh em, họ hàng, bà con trong bản về dự đông đủ. Cuộc buộc vía này, tùy từng người cụ thể, có người thì chỉ là buộc vía đơn thuần, có người nếu xem là có/ bị hạn, thì đây là lễ giải hạn. Cũng có gia chủ cho rằng cha mẹ, ông bà sẽ không qua khỏi trong đận này, và cảm thấy mình có lỗi (về mặt đạo lý) với người bệnh, nên đã tổ chức lễ buộc vía này đặc biệt thành kính, chu đáo, để “chuộc lỗi” (páng chuộc) với cha mẹ, ông bà, mong các “vị” xá lỗi, nếu chết thành ma thì cũng đừng về quấy phá, “đòi nợ” con cháu! Nếu vì một lý do nào đó mà không tổ chức được lễ buộc vía này, mà cha mẹ, ông bà đột ngột qua đời, thì trong đám ma, gia chủ phải có “mâm vía” riêng để “buộc vía” cho hồn ma, để cho yên tâm!    </div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> <strong style="background-color: transparent; border: 0px; margin: 0px; outline: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;">4. Những nghi lễ vòng đời của người Thái trong đời sống hiện đại.</strong></div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: justify; vertical-align: baseline;"> Dầu sao, các nghi lễ vòng đời (như trên đã nói) của người Thái vẫn cứ được “diễn ra”, lớn thì như lễ buộc vía cho người già, nhỏ thì như lễ buộc vía cho trẻ em, linh thiêng thì như lễ buộc vía cho cô dâu (và cả rể). Vì đó là tín ngưỡng, phong tục. Trước đây, những năm 50-60 của thế kỷ XX, các thầy mo (được học nghề nghiêm chỉnh) tổ chức lễ buộc vía bài bản, theo thể thức có thể nói là cầu kỳ. Ngày nay, các thầy mo (ở độ tuổi 40, 50, thậm chí ít hơn) tổ chức buộc vía một cách linh hoạt theo kiểu “mới”– đọc bài cúng vắn tắt, thể thức giản lược, nhanh chóng kết thúc (vì không được học nghề bài bản – lớp thầy mo đích thực đã quá già hoặc đã qua đời – họ chỉ “học lỏm” được một ít mà thôi). Nhưng đó là tâm thức đồng bào, là nét văn hóa của dân tộc, cho nên nó luôn được lưu giữ. Chúng tôi cho là nó sẽ không bao giờ bị mất, mà chỉ có thể “biến thái” đi mà thôi. Bằng chứng là ở vùng Khủn Tinh (nơi chúng tôi khảo sát, nghiên cứu) thì việc “buộc vía, buộc chỉ cổ tay” vẫn cứ được mọi người tiến hành thường xuyên. Còn các bản, các mường khác của người Thái cũng vậy, thậm chí còn làm “to” hơn, cầu kỳ hơn. Nhìn sang nước Lào, việc “buộc vía, buộc chỉ cổ tay” đã trở thành nghi lễ của quốc gia (người Lào và người Thái là “đồng tộc” với nhau, nếu không muốn nói là “một”). Cho nên, chúng ta phải lưu giữ phong tục này, giữ gìn nét đẹp của nó.</div> <div style="background-color: white; border: 0px; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19px; margin-bottom: 0.5em; margin-top: 0.5em; outline: 0px; padding: 0px; text-align: right; vertical-align: baseline;"> <b>Trích bài viết của tác giả QUÁN VI MIÊN</b></div>

Quan niệm về vòng đời của Người Thái

       1. Từ khi lọt lòng cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay, người Thái phải/ được  trải qua những nghi lễ nhất định theo truyền thống – những ...

Read more »

Phong tục cưới hỏi của người Thái ở Nghệ An

<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"> <b><span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">         </span></b></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"> <span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;">           <b><span lang="VI" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-size: 10pt; line-height: 115%;">Trong phong tục của người Thái ở </span><span style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-size: 10pt; line-height: 115%;">Miền </span><span lang="VI" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-size: 10pt; line-height: 115%;">Nghệ An, khi đôi trai gái quen nhau, họ không được phép lang thang ngoài đường, mà chàng trai phải đến nhà cô gái. Nếu được phép của cha mẹ, họ được ngồi trong nhà trò chuyện. Và, tất nhiên cô gái hoặc đang dệt vải hay đang luôn tay thêu thùa, may vá.</span></b></span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><b><o:p></o:p></b></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify;"> <span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><span lang="VI" style="background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-size: 10pt; line-height: 115%;"><br /></span></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Sau những đêm tỏ tình, nếu đã phải lòng nhau, chàng trai về nhà báo cho cha mẹ biết, để tìm ông mối đứng ra thưa chuyện với nhà gái. Nếu được nhà gái cho phép, thì lễ ăn hỏi được tiến hành sau đó không lâu. Lễ vật cho cuộc đi chơi lần đầu tiên, thường nhà trai phải chuẩn bị trầu cau, rượu, bánh kẹo… tất cả các lễ vật đều phải con số chẵn như: 8-10 miếng trầu cau, hai chai rượu, hai cặp bánh. Và, tất nhiên cả cha mẹ của chàng trai phải có mặt.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Nếu mọi việc suôn sẻ, nhà gái đồng ý, cuộc đi chơi lần thứ hai sẽ được chuẩn bị công phu, thịnh soạn hơn. Lễ vật ăn hỏi bao gồm: một chum rượu cần, hai chai rượu trắng, 6 cặp bánh gói theo kiểu hình chóp, một đôi áo hoặc vải. Tất cả lễ vật được cho vào hai chiếc giỏ mây, quai giỏ được làm bằng vải Thổ cẩm rất đẹp, số người tham gia lễ hỏi cúng phải lựa chọn kỹ, số người phải chẵn và tất nhiên không thể thiếu cả vợ chồng ông, bà mối.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Khi đến nhà gái, ông mối phải đứng ra thưa chuyện, thông báo lễ vật nhà trai mang đến cho họ nhà gái biết. Sau khi kiểm lại lễ vật, nhà gái trao đổi với nhau, nếu thuận ý, nhà gái sẽ đứng ra tuyên bố từ nay chúng ta là thông gia. Không chỉ riêng hai nhà mà cả hai họ nội ngoại của hai bên đều là thông gia. Sau đó ông mối xin phép nhà gái cho nhà trai được chọn, xin ngày cưới.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_xIJcQdbqPubgE3Yui7lXMLAudSPSLRZN9ODaccV2B_xaNIoT2pKxsWbd2A82KJAkJfmpQgkULGe3D4zG5tShsUZ-r2SAYb6bS7z-NyXwC4c0G9eA6BOEx0IYb01a8-x3V-IvnPS5zqeR/s1600/1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_xIJcQdbqPubgE3Yui7lXMLAudSPSLRZN9ODaccV2B_xaNIoT2pKxsWbd2A82KJAkJfmpQgkULGe3D4zG5tShsUZ-r2SAYb6bS7z-NyXwC4c0G9eA6BOEx0IYb01a8-x3V-IvnPS5zqeR/s1600/1.jpg" width="320" /></a></div> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"> <b><i>Ế bắn pớ, kí cờ huồm</i></b></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;"><br /></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Ngược lại vì một lí do nào đó chưa tổ chức được lễ cưới, thì trong thời gian chờ cưới, hàng tháng nhà trai phải đến thăm nhà gái một lần. Và theo lễ tục thì trong những ngày này chính cô dâu là người vất vả nhất, vì phải chuẩn bị gối, chăn, đệm… đủ cho cha mẹ, anh em và cả ông bà mối. Khi tổ chức lễ cưới, nhà trai phải đến tại nhà gái trước ít nhất một ngày, để làm thủ tục nạp tài.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Lễ vật nạp tài bao gồm các khoản đã được thoả thuận từ trước, thường là: Hai chum rượu cần, một con lợn đen khoảng 30-40 kg, hai cái áo hoặc vải đủ may đôi áo đó, ba chiếc vòng bạc, để trao cho cô dâu hai vòng, còn một vòng để trả công ơn nuôi dưỡng của mẹ cô dâu.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Nhà trai mang lợn đến phải tự tay làm thịt, đêm đó nhà trai được nghỉ lại nơi họ nhà gái, đêm ấy cả hai họ ngồi uống rượu và hát đối đáp nhau bằng các làn điệu nhuôn, xuôi, lăm, khắp… rất ấm cúng. Tục người Thái tổ chức đưa dâu vào ban đêm, cô dâu phải về đến nhà chồng trước lúc trời sáng, họ giải thích rằng như vậy để không nhìn thấy nước mắt của mẹ, con khi phải cất bước theo chồng.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Khi cô dâu về đến cầu thang, được bố trí cho rửa chân trước khi bước lên sàn nhà. Khi đôi trẻ vào buồng cưới xong, nhà trai mở tiệc mừng dâu. Tất cả anh em, bà con thân thích nội ngoại sẽ mừng cho con, cháu dâu mới và không ngớt lới chúc cho đôi trẻ hạnh phúc bên nhau đến đầu bạc, răng long cũng không được rời nhau. Khi con gái đã có chồng rồi thì phải búi tóc, không bao giờ được thả tóc nữa.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Đây là điều phân biệt giữa các cô gái đã có chồng với các cô chưa có chồng! Luật tục đồng bào Thái quy định vợ chồng không được bỏ nhau. Khi chẳng may ai đó bị chết, thì chồng hoặc vợ, nếu đi bước nữa phải coi con riêng của vợ, hay chồng như con đẻ của mình, không được phân biệt đối xử tệ bạc. Phong tục người Thái rất tôn trọng cha mẹ vợ và cha mẹ mối, hàng năm khi tết đến, vợ chồng phải có lễ đi tết ông bà mối. Khi có chuyện gì mắc mớ trong vợ chồng, hay hai gia đình, ông bà mối đứng ra làm trung tâm giải quyết ổn thoả.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <br /> <div class="MsoNormal" style="text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;">Gạn lọc đi những gì còn rườm rà, chúng ta thấy phong tục dựng vợ, gả chồng cho con của đồng bào Thái, có nhiều điều chúng ta phải học, nhất là tình cảm ấm cúng trong vợ chồng và thông gia cả hai họ luôn luôn gắn bó chặt chẽ với nhau trọn đời, trọn kiếp.</span><span style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%; mso-ansi-language: EN-US;"><o:p></o:p></span></div> <div class="MsoNormal" style="text-align: right; text-indent: 36pt;"> <span lang="VI" style="background: white; color: #333333; font-family: "Tahoma","sans-serif"; font-size: 10.0pt; line-height: 115%;"> <b>Sưu tầm từ : Fanpage Tự hào dân tộc Thái</b></span></div>

Phong tục cưới hỏi của người Thái ở Nghệ An

                     Trong phong tục của người Thái ở Miền Nghệ An, khi đôi trai gái quen nhau, họ không được phép lang thang ngoài đường...

Read more »